بر اساس دانش علمی، برای کاهش خطر نواقص مادرزادی راهکارهایی وجود دارد، اما همیشه امکان جلوگیری از تمام نواقص مادرزادی وجود ندارد. نواقص مادرزادی از لحظه تولد قابل مشاهده هستند و تأثیری بر عملکرد و ظاهر نوزاد دارند. اگرچه نمی‌توان از وقوع نواقص مادرزادی جلوگیری کامل کرد، اما غربالگری و تشخیص به موقع ناهنجاری‌ها بسیار مؤثر است. برخی از این ناهنجاری‌ها به‌طور جدی و خطرناک هستند و ممکن است تا پایان عمر فرد منجر به ناتوانی‌هایی شوند. این نواقص می‌توانند یکی از عوامل مرگ و میر کودکان باشند. برای کاهش خطر این ناهنجاری‌ها، پیشگیری بسیار حائز اهمیت است. اولین قدم برای جلوگیری از نواقص، آموزش به زنان و خانواده است. افزایش آگاهی و اطلاعات در این زمینه، حتی قبل از بارداری، بسیار تأثیرگذار است در بهبود سلامت کودک.
علت نواقص مادرزادی چیست؟
به دلیل علت و شناسایی برخی از نواقص مادرزادی، غیرممکن است. بعضی از نواقص مادرزادی از طریق ژن‌ها و بعضی دیگر از طریق اختلالات کروموزومی به نوزاد منتقل می‌شوند. همچنین، مصرف برخی داروها، برخی عفونت‌ها و مواد شیمیایی نیز می‌توانند باعث ایجاد این نواقص شوند. برخی از نواقص هم علت‌های ناشناخته‌ای دارند. برای کاهش خطر نواقص مادرزادی، بهتر است قبل از بارداری یا در طول آن، اقداماتی انجام شود. با توجه به اینکه علت این نواقص به طور کامل مشخص نیست، اغلب قابلیت پیشگیری از آن‌ها وجود ندارد. با این حال، با رعایت موارد زیر، خطر برخی از نواقص را می‌توان کاهش داد. اقداماتی که شامل می‌شوند عبارتند از:
- شناسایی عوامل خطر
- مشاوره با پزشک قبل از بارداری
- استفاده از مکمل‌های ویتامینی چندگانه قبل یا در طول بارداری
- کنترل وزن در این دوره زمانی
- مراقبت از عوارض دارویی قبل از بارداری
- پرهیز از مصرف الکل و داروهای غیرقانونی
- جلوگیری از عفونت
- مراقبت از سابقه خانوادگی
- مقابله با ویروس‌ها
- اجتناب از تماس با مواد شیمیایی سمی
چه شرایطی خطر نواقص مادرزادی رو بالا می‌بره؟
اثر بیماری‌های مزمن بر سلامت مادر و کودک بسیار مهم است. در صورتی که متخصص زنان فاکتورهای خطر را شناسایی کند، توصیه می‌شود آزمایشات تخصصی را انجام داده تا خطر کاهش یابد. به عنوان مثال، اگر فردی سابقه خانوادگی از نقص ژنتیکی داشته باشد، آزمایش ژنتیکی و مشاوره در این زمینه توصیه می‌شود. تقریباً همه زنان باردار در معرض خطر انجام آوردن کودکی با نواقص مادرزادی قرار دارند. شرایط زیر نیز خطر نواقص را افزایش می‌دهند:
- افزایش سن مادر در دوران بارداری
- سابقه نقص مادرزادی در خانواده مادر باردار
- متولد شدن یک فرزند با نقص مادرزادی
- مصرف داروهای خاص در زمان نزدیک به بارداری
- چاقی و دیابت در دوران بارداری
- مصرف الکل و مواد مخدر در هنگام بارداری
- سبک زندگی و رفتارهای مشخص
- عفونت‌های دوران بارداری
- عوامل ژنتیکی
- مراقبت‌های ناکافی در طول بارداری
چگونه می‌توان از این نواقص جلوگیری کرد؟
مراجعه به پزشک قبل از بارداری: اطلاع از وضعیت سلامتی مادر قبل از بارداری بسیار تأثیرگذار بر سلامت کودک در زمان تولد است. اطلاعات پزشک در مورد مصرف داروها یا بیماری‌های خاص در ماه‌های قبل از بارداری اهمیت دارد.
مصرف روزانه فولیک اسید: مصرف روزانه 400 میکروگرم فولیک اسید از بسیاری از نواقص مادرزادی جلوگیری می‌کند. مصرف این مکمل به مدت 3 ماه قبل از بارداری بسیار مفید است. فولیک اسید تنها ویتامینی در این دوره نیست بلکه مکمل‌ها نیز اهمیت دارند.
واکسیناسیون: انجام واکسیناسیون به موقع از بسیاری از بیماری‌های عفونی که به جنین قابل انتقال هستند، جلوگیری می‌کند و واکسن‌ها باید تحت نظر متخصص انجام شوند.
تناسب اندام و وزن مناسب: اگر قبل از بارداری اضافه وزن وجود دارد، باید آن را کاهش داد. حتی کمبود وزن نیز باید قبل از بارداری درمان شود. تغییر سبک زندگی، رعایت یک رژیم غذایی سالم و انجام فعالیت‌های بدنی قبل از بارداری تأثیری در حفظ وزن تعادلی دارند.
رایج‌ترین ناهنجاری‌های مادرزادی
- شکاف لب یا کام
- نقص‌های قلبی
- چنبرگی پا
- اسپینابیفیدا
- بیماری شکل سلول داسی
- سیستیک
- فیبروزیس
- سندرم داون
چه عواملی خطر این نواقص رو کم می‌کنه؟
از قرار گرفتن در معرض سرب پرهیز کنید. سرب در مواد ساختمانی، ظروف، بعضی جواهرات و رنگ‌های قدیمی وجود دارد.
مصرف زیاد ویتامین A را کاهش دهید. مصرف بیش از حد این ویتامین می‌تواند منجر به نقص شدید مادرزادی شود. حتی داروهایی که حاوی مولتی‌ویتامین هستند، نباید بیشتر از 5000 واحد بین‌المللی ویتامین A داشته باشند.
در صورت قرار گرفتن در معرض جیوه، باید ماهی‌های چرب مانند شاه‌ماهی، اره‌ماهی، و تن‌ماهی سفید را مصرف کنید.
جراحی: افرادی که به شکاف لب رنج می‌برند و حتی نوزادانی که دارای نقص قلبی هستند، می‌توانند از طریق جراحی درمان شوند.
نظرات کاربران