پرخاشگری در کودکان مهدکودکی

مهد کودک، جایی که کودکان با شادی و خوشحالی با هم بازی می‌کنند؛ جایی که دانش‌آموزان شاد و باهوش به اشتراک گذاشتن کتاب‌ها و مدادرنگی‌ها را دوست دارند… اما همچنان بچه‌های رقیب وجود دارند که برای رتبه اول در صف همدیگر را به چالش می‌کشند.

اگرچه پرخاشگری برای شما (و سایر والدینی که با آن مواجه هستند) ناراحت‌کننده است، اما در فرایند رشد یک کودک پنج ساله کاملاً طبیعی است. در واقع، تقریباً هر کودکی در این سن قادر است اسباب‌بازی دوست خود را بردارد، لگد بزند، مشت بزند و گاهی اوقات هم صدا بزند. بعضی اوقات دلیل این رفتار یک ترس ساده است. به عنوان مثال، اگر کودک شما احساس می‌کند که از سوی دیگری به حاشیه رانده می‌شود، ممکن است به این روش‌ها روی بیاورد. اغلب عوامل بیشتر به شرایط وقوعی بستگی دارند تا به غریزه. در نهایت، مهدکودک شما در حال تنظیم خود به یک برنامه جدید است و در حال یادگیری مهارت‌های جدید و مقابله با استرس است. ممکن است به راحتی عصبانی شود و این عصبانیت را به همکلاسی‌هایش نشان دهد. و گاهی اوقات کودک شما فقط خسته و گرسنه است. او به طور دقیق نمی‌داند چه کار باید انجام دهد، لذا با فریاد، جدال یا خشم به این وضعیت واکنش نشان می‌دهد.

اما خبر خوب این است که کودک شما به زودی بر مشکلات رفتاری خود غلبه خواهد کرد. در پنج سالگی، مهارت‌های زبانی وی تا حد زیادی توسعه یافته است و می‌آموزد که می‌تواند به جای استفاده از مشت و لگد، از کلمات برای حل مسائل خود استفاده کند. همچنین، از طریق آزمون و خطا (با کمک شما)، یاد خواهد گرفت که از صحبت کردن و بحث کردن درباره یک مسئله بهترین نتیجه را بگیرد تا از نزاع و جنگ فیزیکی. در این میان، همچنان لازم است که به کودک خود رویکردی مثبت و بدون خشونت را به زندگی آموزش دهید و به مسائل عمیق‌تری که رخ می‌دهد توجه کنید.

راهکار مقابله با پرخاشگری

توصیه می‌شود که به سرعت و با تمام توانتان به پرخاشگری کودکتان پاسخ دهید. وقتی کودکتان رفتار نادرستی انجام می‌دهد، سریعاً واکنش نشان داده و او را از وضعیت پرخاشگری خارج کنید. برای کودکان مهدکودکی، حدود ۵ دقیقه کافی است تا به رفتارش نگاهی دوباره بیندازد. همچنین، می‌توانید در پاسخ به پرخاشگری او، مجوز کاری را از او بگیرید. به عنوان مثال، می‌توانید تماشای تلویزیون را برای ۱۵ دقیقه کمتر کنید یا پول‌جایزه را کاهش دهید. بهتر است این اقدام را هر بار انجام دهید تا کودکتان به طور کامل بفهمد که این کاهش‌ها به رفتارش وابسته است.

برای مثال، فرض کنید کودکتان بازی‌های خشن و نامناسبی را در مهدکودک انجام می‌دهد. در این صورت، به جای اینکه عصبانی شده و به او داد بزنید یا او را بخوانید، با خونسردی و آرامش، به او توضیح دهید که این نوع بازی نامناسب است و به جای آن می‌تواند بازی‌های دیگری انجام دهد. به او مثالی خوب از رفتار صحیح نشان دهید. همچنین، قبل از اینکه عصبانی شود، خودتان کنترل خشمتان را داشته باشید و با احترام و با خونسردی به او واکنش نشان دهید. این اقدام به او نشان می‌دهد که برخورد کلامی و فیزیکی نیست، بلکه روش‌های دیگری برای برخورد با عصبانیت وجود دارد.

همچنین، مهم است که به برنامه پایبند باشید و به حد امکان به یکسانی به پرخاشگری‌های او پاسخ دهید. پاسخی که پیش‌بینی‌پذیر و کسل‌کننده باشد (برای مثال: “خب، باز هم دوستت رو زدی؛ دوباره جریمه می‌شی”) الگویی را برای کودک شما ایجاد می‌کند و او انتظار خواهد داشت که همین پاسخ را دریافت کند. در نهایت، قبل از اینکه او اقدامی نادرست انجام دهد، پیامدهای آن را پیش‌بینی کرده و به او نشان دهید.

اولویت اصلی برای کنترل رفتار کودکتان، به برنامه جریمه خود وفادار بمانید. حتی اگر او رفتاری انجام داد که شما را آزار می‌دهد، از برنامه جریمه خود پیروی کنید. اغلب بزرگترها می‌توانند وضعیت شما را درک کنند و با تجربه‌هایی مشابه سر و کار داشته‌اند. اگر مردم به شما نگاه خیره کردند، می‌توانید با یک کلمه کنایه‌آمیز مانند “چه سن دوست‌داشتنی‌ای!” وضعیت را به طرزی شوخ‌طبعانه مدیریت کنید.

اکنون زمان مناسبی است تا به وی یاد بدهید از شرایط و افرادی که پرخاشگری را به وجود می‌آورند، دوری کند، تا زمانی که راه‌های بهتری برای مدیریت مشکل پیدا کند. می‌توانید به او کمک کنید کتاب‌هایی در این زمینه را مطالعه کند و از تجربیات خود به اشتراک بگذارید.

بهتر است حس مسئولیت را در او تقویت کنید. اگر پرخاشگری کودک شما به دارایی‌ها یا اشیای دیگری صدمه وارد کند، باید خودش سعی کند آن‌ها را ترمیم کند. ممکن است بتواند یک اسباب‌بازی شکسته را با چسب درست کند یا اشیایی را که در لحظات عصبانیت پرت کرده است بردارد. حتی ممکن است بخواهید از پول جیبی خود برای جایگزینی یا تعمیر آنها استفاده کند. این را به عنوان یک تنبیه در نظر نگیرید، بلکه به عنوان نتیجه‌ای طبیعی از رفتار پرخاشگرانه او در نظر بگیرید که هر کسی که چیزی را شکسته باشد باید با آن برخورد کند.

همچنین حتماً از کودکتان بخواهید که هرگاه خشمش فراتر از حد معمول برود، عذرخواهی کند، حتی اگر شما مجبور باشید او را به خودتان و فرد آسیب‌دیده ببرید و تا زمانی که او عذرخواهی کند، صبر کنید. در ابتدا عذرخواهی او ممکن است به نظر ریاکارانه بیاید، اما در نهایت او درس مورد نظر را خواهد گرفت.

بهتر است رفتارهای خوب را تشویق کنید. به جای اینکه تنها زمانی که کودکتان رفتار بدی انجام می‌دهد به او توجه کنید، سعی کنید همواره وقتی رفتار خوبی نشان می‌دهد او را تشویق کنید. به عنوان مثال، وقتی از او می‌خواهند نوبت بازی را به دیگری بدهد، به جای اینکه موس را از جایش بکند، به کودک دیگری که منتظر است بگویید که چقدر به او افتخار می‌کنید. به او نشان دهید که کنترل نفس و حل دعوا برخورد فیزیکی با دیگر کودکان را ترجیح می‌دهد و نتایج بهتری در بر دارد.

می‌توانید یک تقویم روی یخچال یا در اتاق خوابش قرار دهید و به وقتهایی که می‌تواند عصبانیت و خشم خود را کنترل کند، با چسب‌های رنگی جایزه دهید. وقتی تعداد خاصی از این چسب‌ها را دریافت کرد، می‌توانید به او یک جایزه‌ی کوچک بدهید، مانند رفتن به شهر بازی یا یک اسباب بازی جدید.

همچنین، بهتر است زمان تماشای تلویزیون را کاهش دهید. برخی از برنامه‌های کارتون و برنامه‌های مختلف برای کودکان شامل داد و فریاد، تهدیدها، هل دادن و برخورد‌های فیزیکی می‌شوند. بنابراین، سعی کنید به برنامه‌هایی که کودکتان تماشا می‌کند نظارت داشته باشید، به ویژه اگر پرخاشگری به وجود آمده باشد. اگر در یک برنامه اتفاقی رخ داد که شما نپسندیدید، با او درباره آن صحبت کنید و بگویید: “دیدی چطور پسره اون یکی رو هل داد تا چیزی رو که می‌خواست بگیره؟ این اصلاً کار خوبی نیست، درسته؟” (آکادمی پزشکان اطفال آمریکا پیشنهاد می‌دهد که بچه‌ها در این سن حداکثر یک یا دو ساعت برنامه‌های خوب تلوزیونی را بینند).

از کمک گرفتن نترسید. برخی از کودکان نسبت به دیگران مشکل پرخاشگری بیشتری دارند. اگر رفتار مهاجرانه کودک شما مداوم و شدید است و در کارهای مدرسه و فعالیت‌های گروهی او مزاحمت ایجاد می‌کند یا به حمله‌های فیزیکی نسبت به کودکان یا بزرگسالان دیگر می‌پردازد، با دکتر او مشورت کنید. با کمک حرفه‌ای می‌توانید به ریشه‌ی مشکل پی ببرید و تصمیم بگیرید که آیا مراجعه به یک روان‌شناس یا روان‌پزشک ضروری است یا خیر. گاهی اوقات یک مشکل یادگیری تشخیص داده نشده یا اختلال رفتاری در پایه‌ی این عصبانیت و خشم قرار دارد؛ و گاهی نیز مشکل از خانواده یا مسائل عاطفی ناشی می‌شود. هر چه منبع مشکل باشد، مشاور می‌تواند به کودک شما در مدیریت احساساتی که به پرخاشگری منجر می‌شود کمک کند و به او یاد دهد که چگونه در آینده این احساسات را کنترل کند.

حل مشکل پرخاشگری در کودک کاری پیچیده است و نیازمند صبر و حوصله زیاد است. اما با گرفتن کمک، می‌توانید به بهترین شکل ممکن به هدایت عاطفی موردنیاز کودک بپردازید تا رفتار ناپسند خود را پشت سر بگذارد.