در اوایل دوران بارداری، با انجام یک آزمایش خون، گروه خونی و وضعیت Rh خون شما مشخص می‌شود. اختلاف بین Rh خون شما و جنین ممکن است در طول بارداری خطراتی را برای هر دو شما ایجاد کند. در این مقاله، با مشکلات ناسازگاری خونی مادر و جنین و روش‌های پیشگیری از آن آشنا خواهید شد.
علت ناسازگاری خونی چیست؟
فاکتور Rh یک نوع پروتئین است که در سطح گلبول‌های قرمز بیشتر افراد وجود دارد. اگر این پروتئین روی سطح گلبول‌های قرمز خون شما وجود داشته باشد، به آن Rh خون مثبت گفته می‌شود. اما اگر این پروتئین را نداشته باشید، Rh خون شما منفی است. در صورتی که باردار شوید، باید موارد خاصی را رعایت کنید.
اگر گروه خون Rh منفی دارید، احتمالاً خون شما با خون جنین که ممکن است گروه خون Rh مثبت داشته باشد، سازگار نیست. معمولاً تا قبل از تولد نوزاد، نمی‌توانید این موضوع را بفهمید. اما در بسیاری از موارد، باید احتیاط کنید و فرض کنید که خون جنین با گروه خون Rh منفی شما سازگار نیست. در بارداری اول، احتمال وقوع مشکل ناسازگاری Rh کم است ولی در صورتی که خون جنین وارد جریان خون شما شود (که در شرایط خاصی ممکن است به وقوع بپیوندد، مانند در دوران بارداری یا زایمان)، سیستم ایمنی شما شروع به تولید آنتی‌بادی‌ها در برابر گروه خون Rh مثبت می‌کند. در این صورت، بدن شما به گروه خون Rh حساس می‌شود و در بارداری بعدی، اگر جنین گروه خون Rh مثبت داشته باشد، آنتی‌بادی‌های تولیدشده در بارداری قبلی ممکن است به سلول‌های خونی جنین حمله کنند.
تشخیص ناسازگاری Rh خون مادر و جنین
اگر همسر شما هم مانند اکثر افراد، گروه خون Rh مثبت داشته باشد، احتمالاً حدود ۷۰ درصد جنین نیز گروه خون Rh مثبت خواهد بود و در صورتی که شما گروه خون Rh منفی داشته باشید، احتمال ناسازگاری بین گروه خون Rh شما و جنین وجود دارد. در واقع، پزشک به عنوان احتیاط، این فرض را خواهد داشت. اگر همسر شما آزمایش شده باشد و مطمئن شوید که او هم مانند شما گروه خون Rh منفی است، فرزند شما نیز گروه خون Rh منفی خواهد بود و نیازی به تزریق پادتن Rh نخواهید داشت. اما اگر همسر شما گروه خون Rh مثبت باشد یا شما دربارهٔ گروه خون او اطلاعی نداشته باشید، تا زمان تولد فرزند، نمی‌توانید دربارهٔ گروه خون Rh جنین اطلاعات دقیقی داشته باشید، مگر اینکه آزمایش آمنیوسنتز (یک آزمایش تخصصی) انجام شود. اگر شما گروه خون Rh مثبت دارید و همسرتان گروه خون Rh منفی است، احتمالاً فرزند شما گروه خون Rh منفی خواهد بود. در این حالت، با وجود تفاوت در گروه خون Rh شما و فرزندتان، نگران نباشید، زیرا احتمال اینکه فرزند شما در معرض گروه خون Rh مثبت شما قرار بگیرد و پادتن تولید کند، بسیار کم است؛ تقریباً همیشه برعکس این حالت رخ می‌دهد.
راه های پیشگری از ناسازگاری خونی مادر و کودک
با استفاده از یک دارو به نام ایمونوگلوبولین Rh یا روگام (Rhogam) که به مادر تزریق می‌شود، احتمال حساس شدن خون مادر به Rh خون جنین در صورت نشت خون جنین به بدن مادر کاهش می‌یابد. اگر شما گروه خون Rh منفی دارید و قبلاً باردار شده‌اید، اما تزریق این آمپول به شما انجام نشده است، با انجام یک آزمایش خون که جزء مراقبت‌های روزمره در دوران بارداری است، می‌توانید بفهمید که آیا شما آنتی‌بادی‌هایی دارید که به خون Rh مثبت حمله می‌کنند یا خیر. حتی اگر در بارداری قبلی، جنین شما سقط شده باشد یا حاملگی خارج رحم داشته‌اید، همچنان لازم است این آزمایش را انجام دهید.
اگر شما پادتن Rh در بدنتان داشته باشید، دیگر برای تزریق آمپول خیلی دیر است و اگر جنین Rh مثبت باشد، احتمال وجود مشکلاتی برای جنین وجود دارد. اما اگر پادتن Rh را نداشته باشید، تزریق آمپول مانع تولید پادتن در بدن شما می‌شود. در طول بارداری، خون جنین معمولاً از خون شما جدا می‌ماند و تعداد کمی سلول خونی از جنین به خون شما منتقل می‌شود. در واقع، تا زمان زایمان، احتمال قرار گرفتن خون شما و جنین در تماس مستقیم وجود ندارد. به همین دلیل، ناسازگاری Rh بین شما و جنین در اغلب موارد برای فرزند اول شما مشکلی ایجاد نمی‌کند و اگر تا زمان زایمان خون شما و جنین با هم ترکیب نشوند، فرزند شما متولد می‌شود قبل از اینکه سیستم ایمنی شما به اندازه کافی پادتن علیه جنین را تولید کند و مشکلی برای فرزندتان پیش نمی‌آید.
بعد از تولد نوزاد، اگر گروه خون Rh فرزندتان مثبت باشد، شما باید آمپول روگام را به او تزریق کنید. اگر در زمان زایمان، شما با خون Rh مثبت نوزاد در تماس بودید، تزریق این دارو مانع تولید پادتن‌های مهاجم علیه سلول‌های خونی Rh مثبت در بدن شما می‌شود و به پیشگیری از مشکلات در بارداری‌های بعدیتان کمک می‌کند. همچنین، بلافاصله پس از تولد نوزاد، یک نمونه خون از پاشنه پا یا بند ناف او گرفته می‌شود تا گروه خون و ویژگی‌های مختلفی مانند Rh او بررسی شوند.
نظرات کاربران