تأثیر تراتوژن بر روی جنین در دوران بارداری چگونه است؟ چه هستند و چگونه می‌توانیم از آنها جلوگیری کنیم؟ تراتوژن به هر عنصری اطلاق می‌شود که ممکن است فرد در دوران بارداری با آن در تماس قرار بگیرد و باعث ایجاد ناهنجاری در جنین شود. تراتوژن می‌تواند شامل داروها، مواد شیمیایی، ویروس‌ها و سایر عواملی باشد.
تراتوژن‌ها شامل داروها، مواد شیمیایی و حتی عفونت‌هایی هستند که می‌توانند باعث رشد غیرطبیعی جنین شوند. تعداد بسیار زیادی تراتوژن بالقوه وجود دارد، اما تنها تعداد کمی از این عوامل دارای اثرات تراتوژنیک هستند. این اثرات می‌توانند منجر به تولد نوزادانی با نقص مادرزادی شوند. تقریباً 4 تا 5 درصد از نقایص مادرزادی به علت قرار گرفتن در معرض تراتوژن‌ها رخ می‌دهند. برخی از عواملی که افراد در تماس با آنها قرار می‌گیرند، به عنوان تراتوژن اثبات شده نیستند. در صورتی که نگران قرار گرفتن در معرض داروها، مواد شیمیایی یا عفونت‌های خاصی در دوران بارداری هستید، بهتر است با پزشک خود در این مورد مشورت کنید.
تحقیقات نشان می‌دهد که تراتوژن‌ها می‌توانند در حدود 10 تا 14 روز پس از لقاح تأثیری بر روی جنین در حال رشد بگذارند. برای کاهش خطر در معرض قرار گرفتن به تراتوژن‌ها در دوران بارداری، بهترین راه‌ها عبارتند از اجتناب از مصرف داروها هر چه امکان‌پذیر است و اجتناب از موارد زیر:
- از گرما و حرارت بیش از حد اجتناب کنید، زیرا این یکی از عوامل اصلی تأثیر تراتوژن‌ها بر روی جنین است.
- خودداری کنید از اقامت طولانی مدت در گرداب آبی، اتاق بخار یا سونا.
- در مورد استفاده از درمان‌های گیاهی، قبل از شروع مصرف هر گونه مکمل بدون نسخه در دوران بارداری، با پزشک خود مشورت کنید. محصولاتی که ادعا می‌کنند طبیعی هستند، ممکن است برای استفاده در دوران بارداری بی‌خطر نباشند.
- تابش یونیزه‌کننده به عنوان یک عامل مهم، تأثیر تراتوژنیک بر روی جنین در دوران بارداری دارد. در صورتی که پزشک در دوران بارداری شما آزمایشی را تجویز کرده و شما در معرض پرتوهای محتمل قرار می‌گیرید، باید با قاطعیت به این باور داشته باشد که خطر قرار گرفتن در معرض این پرتوها کمتر از خطر یک بیماری درمان نشده یا تشخیص داده نشده است. در بیشتر موارد، می‌توان با استفاده از یک پیش‌بند محافظ، قسمت پایین شکم را برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض تشعشعات محافظت کرد.
- یکی از عوامل دیگری که در زمینه تأثیر تراتوژنیک بر روی جنین در دوران بارداری مطرح است، مبتلا شدن کودکان به آبریزش بینی، بثورات و تب است. اغلب نمی‌توان از این بیماری‌ها در کودکان جلوگیری کرد، اما در بیشتر موارد، قرار گرفتن در معرض آنها منجر به بیماری‌های نسبتاً خفیف می‌شود. در صورت امکان، در دوران بارداری از قرار گرفتن در معرض این بیماری‌ها خودداری کنید. محل‌هایی مانند مراکز مراقبت روزانه یا مدارس به‌عنوان مکان‌هایی آسان برای ابتلا به این بیماری‌ها شناخته می‌شوند، بنابراین تا حد امکان از این مکان‌ها اجتناب کنید.
- بعضی از عفونت‌ها می‌توانند از کودکان به بزرگسالان منتقل شوند، از جمله آبله مرغان، سرخجه و سیتومگالوویروس (CMV). در حقیقت، بزرگسالان در برابر بسیاری از این بیماری‌ها مقاوم هستند. با این حال، قرار گرفتن در معرض این عفونت‌ها می‌تواند منجر به عفونتی شود که ممکن است در دوران بارداری بر روی جنین تأثیر بگذارد. اگر شما در معرض یک بیماری ویروسی یا باکتریایی شناخته شده قرار گرفته‌اید، به طور فوری با پزشک خود تماس بگیرید تا تصمیم بگیرد آیا نیاز به انجام آزمایش خون دارید یا خیر.
- توکسوپلاسموز نیز یک عامل دیگه دیگر است که تأثیر تراتوژنیک بر روی جنین در دوران بارداری را دارد. این عفونت به‌طور عمومی از طریق مدفوع گربه به انسان منتقل می‌شود. اگر شما باردار هستید و گربه‌ای در خانه دارید، باید تا حد امکان قرار گرفتن در معرض جعبه مدفوع گربه را کاهش دهید. از شخص دیگری در خانواده خود درخواست کنید که جعبه مدفوع گربه را تمیز کند. اگر کسی برای کمک به شما در این زمینه ندارید، خودتان جعبه مدفوع گربه را به‌صورت مرتب روزانه تمیز کنید تا خطر ابتلا به توکسوپلاسموز را کاهش دهید. در واقع، شما نیازی به جدا شدن از گربه خود ندارید.
انواع تراتوژن ها شناخته شده
همچنین، برای جلوگیری از تأثیر تراتوژنی بر روی جنین در دوران بارداری، باید از عوامل تراتوژنی شناخته شده خودداری کنید. این عوامل شامل موارد زیر می‌شوند:
۱. مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) مانند Zestril و Prinivil.
۲. مصرف الکل.
۳. استفاده از آمینوپترین.
۴. مصرف آندروژن‌ها مانند متیل تستوسترون.
۵. استفاده از بوسولفان (میلران).
۶. مصرف کاربامازپین (تگرتول).
۷. مصرف کلروبی‌فنیل‌ها.
۸. مصرف کوکائین.
۹. استفاده از کومارین‌ها و وارفارین (کومادین).
۱۰. استفاده از سیکلوفسفامید (سیتوکسان).
۱۱. مصرف دانازول (دانوکرین).
۱۲. مصرف دی اتیل استیل بسترول (DES).
۱۳. استفاده از etretinate (Tegison).
۱۴. استفاده از ایزوترتینوئین (آکوتان).
۱۵. مصرف لیتیوم (اسکالیت).
۱۶. مصرف متیمازول (تاپازول).
۱۷. مصرف متوترکسات (روماترکس).
۱۸. استفاده از پنی‌سیلامین (دپن، کوپریمین).
۱۹. مصرف فنی توئین (دیلانتین).
۲۰. مصرف فنوباربیتال (Solfoton).
۲۱. مصرف پروپیل تیواوراسیل (PTU).
۲۲. مصرف پروستاگلاندین‌ها.
۲۳. قرار گرفتن در معرض ید رادیواکتیو.
۲۴. مصرف تتراسایکلین (سومایسین).
۲۵. مصرف تنباکو.
۲۶. استفاده از تری متادیون (Tridione).
۲۷. مصرف اسید والپروئیک (دپاکن).
اجتناب از برخی از این عوامل امری آسان است، اما برخی دیگر ممکن است برای وضعیت پزشکی خاصی لازم باشند و اجتناب ناپذیر باشند. به عنوان مثال، اگر در دوران بارداری هستید و صرع دارید، ممکن است برای کنترل تشنج‌های خود به فنی توئین نیاز داشته باشید. در این شرایط، علیرغم خطر اثرات تراتوژنیک، ممکن است مناسب باشد فنی توئین را مصرف کنید تا خطر بروز تشنج‌های کنترل نشده در دوران بارداری را کاهش دهید.
نظرات کاربران