ترس کودک از هیولا و شیوه کمک به آن

ترس از هیولای زیر تخت یکی از ترس‌های شایع کودکان در دوران کودکی است که اغلب ناشی از بازی‌های کامپیوتری و شبکه‌های اجتماعی می‌باشد. اگر فرزندتان به شما بگوید که با خاموش کردن چراغ‌ها هیولا از زیر تخت بیرون می‌آید و می‌خواهد او را بخورد، چگونه می‌توانید او را آرام کنید و او را متقاعد کنید که هیچ لولو و هیولایی وجود ندارد؟

ترس از هیولا یکی از ترس‌های رایج کودکان است. در یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۵ در یک مجله روان‌شناسی بین‌المللی، مشخص شد که این ترس ناشی از تاریکی نیست، بلکه بیشتر به ترس از شب برمی‌گردد. شب زمانی است که ترس‌ها و کابوس‌های کودکان بیشتر به نمایش درمی‌آیند.

بیشتر کودکان یاد می‌گیرند که با گریه و جلب توجه بزرگسالان، خطرهای شبانه را کاهش دهند و ایمن بمانند. اضطراب در هنگام خواب باعث تقویت تخیل کودکان می‌شود و به همین دلیل آنها فکر می‌کنند که اگر چند لحظه تنها بمانند، لولو یا هیولایی که زیر تخت پنهان شده است بیرون می‌آید. همچنین، فرهنگ و رسانه‌ها مانند کتاب‌ها، فیلم‌ها و بازی‌های ویدئویی نیز نقشی در تخلیل کودکان در مورد هیولاها دارند.

اگرچه تکراری و آزاردهنده است که بارها کودک را متقاعد کنیم که هیچ هیولای زیر تخت پنهان نیست، اما شناختن ترس‌های مرتبط با سن کودک می‌تواند باعث آسان‌تر شدن این دوره و درک بهتری از آنها شود.

ترس‌های متناسب با سن کودک

ترس‌هایی که در دوران کودکی وجود دارند، عموماً منطقی نیستند، اما برای کودکان واقعی به نظر می‌رسند.

۱. کودکان نوپا
کودکان ۲ تا ۳ ساله ممکن است از هر چیزی که نمی‌توانند درک کنند، بترسند. آنها می‌توانند با دیدن چیزهای غیرآشنا یا غیرقابل درک شروع به گریه کنند.

۲. پیش‌دبستانی‌ها
در سن ۳ تا ۵ سالگی، کودکان از خطرات خیالی می‌ترسند، مانند وجود هیولا زیر تخت. آنها قادر نیستند دنیای واقعی و تخیل را از هم تمییز دهند و تخیلات آنها ترسشان را فرا می‌گیرد.

۳. دبستانی‌ها
بیشتر ترس‌های دوران دبستان واقعی هستند. کودکان در این سن ممکن است از چیزهایی مانند رعد و برق، پرس سگ، یا آتش بترسند و نگرانی درباره سلامت والدین و امنیت خودشان داشته باشند. حتی ممکن است هنوز هم کمی اضطراب در خواب داشته باشند.

با گذشت زمان و رشد کودکان، درک آنها از جهان افزایش می‌یابد و ترس‌های غیرمنطقی در مورد هیولاهایی که زیر تخت زندگی می‌کنند، به تدریج ناپدید می‌شوند.

چگونه می‌توانیم به فرزندمان کمک کنیم با ترس از لولو کنار بیاید؟

همدلی در زمانی که کودک ترسیده و هراسان است، بسیار تأثیرگذار است. در این قسمت از مقاله، راهکارهایی را برای همدلی با کودک بررسی می‌کنیم.

۱. تأیید احساسات فرزندتان
به جای اینکه بگویید “نترس”، بگویید “می‌دونم الان ترسیدی”. این عبارت نشان می‌دهد که ترسیدن مشکلی ندارد. کودک را به تلاش برای جلب توجه متهم نکنید؛ زیرا با سرزنش کودک، فقط وضعیت را بدتر می‌کنید. کافی است بپذیرید که او ترسیده و به شما پناه آورده است؛ حتی اگر به نظرتان ترسش بیهوده و ناشی از تخیلاتش باشد.

۲. استفاده از بازی‌های نمایشی
فرزندتان را تشویق کنید تا از حیوانات عروسکی یا اسباب‌بازی‌های دیگر خود استفاده کند تا به شما نشان دهد که چگونه می‌تواند با ترس از لولو یا هیولا کنار بیاید. ممکن است کودک شجاعی را به تصویر بکشد که هیولاها را می‌ترساند یا دختری که یاد می‌گیرد برای راحت خوابیدن و بدون ترس آواز بخواند. کودک با کمک بازی‌های نمایشی می‌تواند راه‌حل‌های خلاقانه خود را پیدا کند.

۳. تشویق کودک به انجام کارهای هنری
تشویق کودک به نقاشی کشیدن از هیولاها یا ترسیم تصویری از احساساتش هنگام تلاش برای خوابیدن، یک روش دیگر برای بیان ترس آنهاست. علاوه بر این، انجام کارهای هنری باعث می‌شود کودکان به تدریج بر ترس‌هایشان غلبه کنند. صحبت‌کردن درباره نقاشی یا سایر آثار هنری او ممکن است باعث افزایش احساس امنیت در کودک شود.

4.باز هم زیر تخت را نگاه کنید

قبل از خاموش کردن چراغ‌ها، از کودکتان بپرسید: “می‌خواهیم با هم زیر تخت را بررسی کنیم؟” اگر علاقه‌مند باشد، از چراغ قوه استفاده کرده و تمام زوایای اتاق را بررسی کنید. بررسی مکان‌هایی که کودک فکر می‌کند هیولاها در آنها مخفی شده‌اند، به او کمک می‌کند تا با ترس‌هایش مقابله کند.

۵. تمرین در تاریکی را انجام دهید
وقتی چراغ‌ها خاموش هستند، کارهای سرگرم‌کننده را انجام داده و به کودک نشان دهید که تاریکی ترسناک نیست. می‌توانید وقتی چراغ‌ها خاموش هستند و کودک دراز کشیده است، داستان‌هایی از دوران کودکی خود برایش بگویید. همچنین می‌توانید به ستاره‌ها و ماه نگاه کنید و با کمک هم صورت فلکی را تشخیص دهید. هدف از انجام این فعالیت‌ها این است که نشان دهید تاریکی چیزی ترسناک نیست.

۶. به کودک اجازه دهید ترسش را کنترل کند
از کودکتان بپرسید که چه چیزهایی باعث می‌شود احساس شجاعت کند و اگر پیشنهادهایش منطقی باشند، اجازه دهید این کارها را انجام دهد. انجام کارهایی که به نظر کودک باعث احساس شجاعت می‌شوند، باعث یادگیری مهارت‌های حل مسئله می‌شود. مثلاً می‌تواند با حیوان عروسکی خود خوابید یا لباس خواب ابرقهرمانی بپوشد. انجام این کارها به کودک احساس بهتری می‌دهد.

۷. روشن کردن چراغ خواب:
در برخی مواقع، روشن کردن یک نور کم و مناسب در اتاق خواب می‌تواند ترس کودک را کاهش دهد. این نور باید کم و ملایم باشد تا ریتم شبانه‌روزی کودک را تحت تأثیر قرار ندهد.

۸. رفع مشکلات رفتاری:
وقتی کودک از رختخواب خارج می‌شود، باید او را به رختخواب برگردانید. اگر درباره زمان خواب بحث می‌کند و می‌گوید خواب نمی‌آید، نباید به او اجازه داد کارهای دیگری به جز خواب انجام دهد. باید با کودک همدلی کرد، اما در عین حال نیاز است به مشکلات رفتاری قبل از خواب پرداخت. اگر کودک عادت کرده است هر شب دیر بخوابد، ساعت خواب او بهم خواهد خورد و هر شب خواب به یک مسئله تبدیل خواهد شد.

۹. محدود کردن استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای کودک:
باید دسترسی کودک به رسانه‌هایی که شامل خشونت یا موضوعات ترسناک هستند را محدود کنید. همچنین باید برنامه‌هایی که کودک قبل از خواب می‌بیند را بررسی کنید و قبل از خواب برایش داستان‌هایی که در آن هیولاها یا حیوانات ترسناک وجود دارند، نخوانید.

۱۰. ایجاد روتین آرامش‌بخش قبل از خواب:
حمام‌کردن، خواندن کتاب و گفتگو با کودک فعالیت‌های مفیدی هستند که می‌توانید قبل از خواب انجام دهید. ایجاد یک روتین آرامش‌بخش قبل از خواب باعث می‌شود کودک سریع‌تر به خواب برود و وقتی برای فکر کردن درباره هیولای زیر تخت نداشته باشد.

۱۱. خواندن کتاب‌های مربوط به غلبه بر ترس از تاریکی:
بر اساس یک مطالعه در سال ۲۰۱۵، خواندن کتاب‌هایی درباره غلبه بر ترس از تاریکی می‌تواند باعث کاهش ترس شبانه در کودکان شود.

کارهایی که نباید انجام دهید

همدردی کردن با کودک در لحظاتی که به شدت ترسیده، اقدامی بسیار حائز اهمیت است. البته باید توجه داشت که برخی از راهکارهای تربیتی ممکن است عکس العمل معکوس و افزایش ترس در فرزند شما را به همراه داشته باشند.

۱. نادیده گرفتن ترس کودک:
مسخره کردن ترس‌های فرزندتان نتیجه‌ای منفی خواهد داشت. نباید به نحوی به او حرف بزنید یا رفتار کنید که او را شرمنده و خجالت‌زده کنید. اگرچه ترس از هیولای زیر تخت، همانند بسیاری از ترس‌های بزرگسالان واقعی نیست، اما باید آن را قبول کنید. به احساسات فرزندتان احترام بگذارید و با او همدلی کنید.

۲. استفاده از منطق شما:
تلاش برای قانع کردن کودک که ترس از هیولای زیر تخت غیرمنطقی است، به کاهش ترس او کمک نخواهد کرد، به خصوص اگر فرزندتان در سن پیش‌دبستانی یا نوپا است. منطق شما نمی‌تواند ترس کودک را کاهش دهد. باید با کودک در سطح فهم و سن او صحبت کرده و به جای استدلال منطقی، از زبان و فهم او استفاده کنید.

۳. انکار احساسات کودک:
استفاده از جملاتی مانند “از این شیطنت‌ها دست بردار” یا “این کار مهمی نیست” به طور کامل بی‌فایده است. به جای آن، تایید کنید که ترس فرزندتان واقعی است و نشان دهید که شما درک می‌کنید که او ترس دارد.

۴. ترساندن کودک:
مهم است که کودک به تدریج با ترس‌های خود مواجه شود. ترساندن کودک و انجام کارهایی مانند حبس او در اتاقش وقتی که ترسیده است، تنها منجر به تشدید ترس او خواهد شد. به جای رفتارهای خشونت‌آمیز مانند تنبیه کودک، با مهربانی با او صحبت کنید و نشان دهید که همواره در کنار او هستید.

زمانی که باید از متخصص کمک بگیریم:
در بیشتر موارد، ترس از هیولا یا هیولای زیر تخت با رشد کودک کاهش می‌یابد، اما این به معنای از بین رفتن ترس از تاریکی نیست. البته برای بچه‌های بزرگ‌تر، ترس از تاریکی هنوز کمی طبیعی است. اگر به نظر می‌رسد ترس‌های فرزندتان زندگی او را مختل کرده‌اند، بهتر است از مشاور یا روانشناس کمک بگیرید.

مشکلات خواب کودک ناشی از ترس از هیولا یا تاریکی ممکن است بر رفتار او در روز بعد تأثیر بگذارد. اگر ترس او از هیولا به حدی شدید است که در طول روز به طور مداوم درباره آن صحبت می‌کند یا تمام بازی‌هایش به دور هیولاهای زیر تخت متمرکز می‌شود، با متخصص کودک صحبت کنید. پزشک ممکن است راهکارهایی برای بهبود خواب و کاهش ترس یا مشکلات رفتاری کودک ارائه دهد.

پایانی:
با یکم مهربانی و خلاقیت، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا با ترس از تاریکی و هیولاهای تخیلی مقابله کند. در واقع، کمک به کودک برای کنترل این ترس‌ها، باعث می‌شود که در آینده بهتر با ترس‌های خود مقابله کند. ممکن است روند کنترل ترس کودک بیشتر از آنچه که فکر می‌کنید زمان ببرد. فقط لازم است صبور باشید و با همدلی و همراهی، کودک را یاری کنید.