تاثیر شیر مادر بر دندان کودک

شیر مادر یک غذای مغذی و کامل است و در روزهای اول تولد که به صورت آغوز است، استفاده از آن برای کودک شدیداً ضروری است. کودکی که از شیر مادر تغذیه می کند، طی شش ماه اول زندگی تقریباً هرگزبه سرمازدگی و سایر بیماریهای رایج مبتلا نمی شود، زیرا سیستم ایمنی کاملی از سوی مادر (شیر مادر) از او حفاظت می کند.

همچنین، کودکی که از شیر مادر تغذیه می کند، احتمال اعتیاد به مکیدن انگشت یا هر عادت نامطلوب دیگر را کمتر خواهد داشت. این به این دلیل است که مادر همواره کودک را در مکیدن سینه خود آزاد می گذارد و هر قدر مایل باشد آن را می مکد. در حالی که در کودکانی که از شیشه شیر استفاده می کنند، کودک شیشه را رها می سازد که دیگر چیزی جز هوا در آن نیست یا مادر، به این علت که شیر تمام شده است، بطری را از دهان کودک بیرون می کشد.

تغذیه با شیر مادر برای کودک از جنبه های مختلف مطلوب است، اما آنچه بیش از همه اهمیت دارد، ارضای عاطفی و روانی کودک است. هنگام شیر خوردن، تماس کودک با مادر باعث آرامش روانی او می شود. تحقیقات نشان داده‌اند که پس از چند دقیقه اولیه شیر خوردن، ضربان قلب کودک به تدریج کاهش یافته و به ضربان قلب مادر نزدیک می‌شود. این در حالی است که به طور طبیعی، ضربان قلب کودک سه برابر ضربان قلب مادر است.

از همین رو، کودکی که در آغوش مادر قرار گرفته و شیر می‌خورد، احساس تنهایی نمی‌کند. به همین دلیل، او تمایل دارد که حتی پس از سیر شدن، همچنان حالت شیر خوردن و مکیدن را ادامه دهد. در صورت جدا شدن از مادر، بلافاصله گریه می‌کند. این گریه ناشی از گرسنگی نیست، بلکه به خاطر از دست دادن پشتیبانی روحی است.

فواید شیر مادر بر دندان کودک

با توجه به اینکه بخش عمده تشکیل دندانهای دائمی در اوایل کودکی، به ویژه در دو تا سه سال اول زندگی، صورت می‌گیرد، تغذیه مناسب و کافی در این دوره بسیار اهمیت دارد. شیر مادر بهترین غذا، به خصوص در اوایل کودکی، است.

همه ترکیبات و عناصر ضروری برای تشکیل دندان در شیر مادر وجود دارد. به همین دلیل، کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، معمولاً با مشکلات تشکیل دندان کمتری مواجه می‌شوند.

هر گونه سوء تغذیه یا بیماری شدید مانند عفونت‌های شدید یا تب می‌تواند روند تشکیل دندان را متوقف یا مختل کند. نتیجه آن را می‌توان به صورت نقصان در ساختار تاج دندان پس از رویش مشاهده کرد. یک مورد بارز آن، خط تولد است که در زمان تولد رشد کودک متوقف شده و تا حدود 10 روز که نوزاد به محیط جدید عادت می‌کند، رشدی نخواهد داشت. در این مدت، تشکیل دندان نیز متوقف می‌شود که به صورت خط در تاج دندان قابل مشاهده است.

از سوی دیگر، هر غذای غیر از شیر مادر نمی‌تواند همه عناصر ضروری مانند کلسیم را که برای ساختار دندان حائز اهمیت است، تأمین کند. بنابراین، دندان‌هایی که در حال تشکیل هستند، دچار نقص ساختاری شده و شدیداً در معرض پوسیدگی قرار می‌گیرند. این دندان‌ها معمولاً دارای ساختار ضعیف و رنگ نامطلوبی هستند.

عوارض تغذیه نکردن کودک با شیر مادر

کمبود کلسیم سبب ایجاد پوسیدگی وسیع در دندان های شیری کودکان می شود. همچنین استفاده از بطری شیر، به ویژه هنگام شب و خواب کودک، منجر به پوسیدگی وسیع دندانی می گردد. از دست رفتن فضای مورد نیاز برای دندان های دائمی نیز به علت پوسیدگی و کشیدن زودهنگام دندان های شیری رخ می دهد.

از سوی دیگر، از دست رفتن دندان ها و حذف نیروهای جویدن، سبب توقف یا کاهش رشد فکین می شود. وجود دندان های پوسیده و دردناک و سوء تغذیه ناشی از آن نیز باعث ضعف عمومی کودک و کاهش رشد جسمی می گردد. همچنین نداشتن دندان و بی دندانی زودرس، ناراحتی روحی و روانی در کودک، به ویژه در دوران مدرسه، را به همراه دارد.

در مقابل، تغذیه با شیر مادر تأثیر مثبتی بر تناسب صورت و فکین کودک دارد. این امر به دلیل وضعیت خاص نوک سینه که سبب فعال شدن عضلات فک و صورت (60 بار بیشتر از زمان استفاده از بطری شیر) می شود، باعث تقویت این عضلات و حرکت مطلوب فک پایین می گردد.

یک کودک تازه متولد شده ممکن است فک پائین کوچک و عقب رفته ای داشته باشد، که این موضوع باعث نگرانی والدینی است که از وضعیت مطلوب فکین اطلاع دارند. تغذیه از شیر مادر و انجام حرکات عضلانی مورد نیاز برای جاری شدن شیر، این کوچکی و عقب رفتگی فک پائین را بتدریج جبران و اصلاح می کند. اما در کودکانی که از شیر استفاده نمی کنند، این فعالیت کم است و لذا اصلاحی صورت نخواهد گرفت. در این صورت، در سن بالاتر به درمان فک نیاز خواهد بود.

بنابراین، تغذیه با شیر مادر باید بتدریج و در زمان مناسب با تغذیه مواد غذایی مناسب جایگزین شود. شیر مادر به تنهایی تنها تا شش ماهگی کافی است. در صورتی که مادر قادر به تغذیه از سینه نباشد، استفاده از شیشه شیری با سرشیشه آناتومیک یا ارتدنتیک توصیه می شود. این نوع سرشیشه تا حدودی می تواند حرکت کلی فک را جبران کرده و حالت عقب رفته فک پائین را اصلاح نماید. همچنین محل سوراخ بر روی سرشیشه به نحوی است که هدایت بهتر شیر را به داخل حلق کودک سبب شده و از ایجاد پوسیدگی دندان ها جلوگیری می کند.