مولوسکوم کنتاژیوزوم در زنان چیست؟

مولوسکوم کنتاژیوزوم یک عفونت پوستی خوش‌خیم و مسری است که توسط ویروسی از خانواده پاکس‌ویروس‌ها ایجاد می‌شود و با وجود ماهیت بی‌خطر، ظاهر ضایعات آن می‌تواند برای زنان و مادران نگران‌کننده باشد. این بیماری در افراد با سیستم ایمنی سالم، اغلب به صورت خودبه‌خودی و بدون نیاز به مداخله پزشکی طی ۶ تا ۱۲ ماه برطرف می‌شود، اما به دلیل قابلیت سرایت بالا به دیگران و سایر نقاط بدن، درمان فعال به ویژه در بزرگسالان قویاً توصیه می‌گردد.

تشخیص دقیق و افتراق آن از سایر بمیاری‌های پوستی نیازمند مراجعه به متخصص است؛ دسترسی به اطلاعات پزشکان بوشهر می‌تواند اولین گام برای دریافت مشاوره تخصصی باشد. عدم درمان فعال، اگرچه در نهایت به بهبودی منجر می‌شود، اما ریسک گسترش عفونت، انتقال به شریک جنسی و بروز عوارض ثانویه مانند عفونت باکتریایی و باقی ماندن جای زخم را به همراه دارد.

عامل زگیل آبکی چیست و این ویروس پوستی از کدام خانواده است؟

مولوسکوم کنتاژیوزوم که در میان عموم با نام «زگیل آبکی» نیز شناخته می‌شود، یک عفونت پوستی سطحی است که عامل آن ویروس مولوسکوم کنتاژیوزوم یا به اختصار (MCV) است. این ویروس به خانواده بزرگ پاکس‌ویروس‌ها تعلق دارد، خانواده‌ای که ویروس عامل بیماری آبله نیز عضوی از آن است. 

با این حال، باید تأکید کرد که عفونت MCV بسیار کم‌خطرتر است و ماهیتی کاملاً خوش‌خیم دارد. به عبارت دیگر، این ویروس برخلاف برخی دیگر از ویروس‌های پوستی مانند ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، هیچ ارتباطی با ایجاد سلول‌های سرطانی ندارد و صرفاً یک عارضه پوستی ایجاد می‌کند که در نهایت توسط سیستم ایمنی بدن کنترل و حذف می‌شود.

چرا شناسایی نوع ژنتیکی ویروس مولوسکوم در کودکان و بزرگسالان اهمیت دارد؟

دانش ویروس‌شناسی نشان می‌دهد که ویروس مولوسکوم کنتاژیوزوم دارای چهار زیرگونه ژنتیکی مجزا است که با نام‌های MCV-1، MCV-2، MCV-3 و MCV-4 طبقه‌بندی می‌شوند. این تمایز ژنتیکی صرفاً یک تفاوت آزمایشگاهی نیست و پیامدهای بالینی و اپیدمیولوژیک مهمی دارد. شایع‌ترین نوع در سراسر جهان، زیرگونه MCV-1 است که عامل اصلی بروز بیماری در کودکان محسوب می‌شود. 

در مقابل، زیرگونه MCV-2 بیشتر در بزرگسالان، به خصوص افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مانند بیماران مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)، شناسایی می‌شود. این یافته از منظر بالینی اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا مشاهده ضایعات گسترده، بزرگ و مقاوم به درمان در یک زن بالغ، می‌تواند زنگ خطری برای بررسی دقیق‌تر وضعیت سیستم ایمنی بدن او باشد. دو زیرگونه دیگر، یعنی MCV-3 و MCV-4، شیوع بسیار کمتری دارند و بیشتر در مناطق جغرافیایی خاصی مانند آسیا و استرالیا گزارش شده‌اند.

چگونه ضایعات پوستی مولوسکوم کنتاژیوزوم را در فرزند خود تشخیص دهیم؟

تشخیص اولیه مولوسکوم کنتاژیوزوم عمدتاً بر اساس معاینه فیزیکی و شناسایی ظاهر منحصر به فرد ضایعات پوستی آن صورت می‌گیرد. آگاهی از این ویژگی‌ها به والدین و زنان کمک می‌کند تا با مشاهده علائم اولیه، سریع‌تر برای دریافت مشاوره پزشکی اقدام کنند.

مشخصات ظاهری زگیل آبکی چیست

ضایعات مولوسکوم که در اصطلاح پزشکی به آن‌ها «مولوسکا» گفته می‌شود، به صورت برجستگی‌ها یا پاپول‌های کوچک، سفت و گنبدی شکل بر سطح پوست ظاهر می‌شوند. سطح این ضایعانی صاف و براق است و رنگ آن‌ها معمولاً سفید مرواریدی، صورتی یا همرنگ پوست طبیعی فرد است. 

یکی از کلیدی‌ترین و مشخص‌ترین علائم تشخیصی این بیماری، وجود یک فرورفتگی کوچک و نقطه‌ای در مرکز هر ضایعه است که به آن «ناف» یا در اصطلاح علمی Umbilication می‌گویند. این مشخصه ظاهری، مولوسکوم را از بسیاری دیگر از ضایعات پوستی متمایز می‌کند. اندازه این برجستگی‌ها معمولاً کوچک و در حدود ۲ تا ۵ میلی‌متر است، اما در افرادی که سیستم ایمنی آن‌ها به شدت ضعیف است، ممکن است ضایعاتی با اندازه بزرگتر که «مولوسکوم غول‌پیکر» نامیده می‌شوند، نیز مشاهده شود. درون این ضایعات، ماده‌ای سفیدرنگ، ژله‌ای یا پنیری شکل وجود دارد که مملو از ذرات ویروس است و تماس آن با پوست سالم، عامل اصلی سرایت بیماری است.

The word “umbilicated” is derived from the Latin word “umbilicatus” which means depressed in the middle like a naval. In dermatology, there are a variety of conditions which may present in this manner. They range from infections at one end of the spectrum to tumors on the other end. This review will orient to the discussion of these lesions. https://journals.lww.com/cddr/fulltext/2019/03010/umbilicated_lesions_in_dermatology.19.aspx

کلمه umbilicated از کلمه لاتین umbilicatus گرفته شده است که به معنی فرورفته در وسط مانند ناف است. در پوست شناسی، طیف وسیعی از بیماری ها وجود دارد که ممکن است به این شکل بروز کنند. این بیماری ها از عفونت ها در یک سر طیف تا تومورها در سر دیگر طیف را شامل می شوند. این بررسی به بحث در مورد این ضایعات خواهد پرداخت.

ضایعات مولوسکوم در کدام نواحی بدن زنان و کودکان شایع‌تر است؟

برخلاف بسیاری از عفونت‌های پوستی که با درد و التهاب شدید همراه هستند، ضایعات مولوسکوم کنتاژیوزوم به طور معمول بدون درد هستند. با این حال، برخی افراد ممکن است احساس خارش، سوزش یا تحریک خفیفی در محل ضایعات داشته باشند. این خارش، اگرچه خفیف است، اما می‌تواند مشکل‌ساز باشد، زیرا خاراندن ضایعات یکی از اصلی‌ترین راه‌های گسترش ویروس به سایر نقاط بدن است. 

الگوی توزیع ضایعات بر روی بدن، معمولاً به سن فرد بستگی دارد. در کودکان، این برجستگی‌ها بیشتر بر روی صورت، گردن، تنه و بازوها دیده می‌شوند. اما در زنان بالغ، به دلیل اینکه انتقال ویروس اغلب از طریق تماس جنسی صورت می‌گیرد، ضایعات عمدتاً در نواحی تناسلی (مانند فرج و اطراف واژن)، قسمت تحتانی شکم، کشاله ران و سطح داخلی ران‌ها متمرکز می‌شوند.

دکتر سمیه خضری متخصص پوست، مو و زیبایی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر در کنفرانس مراقبت از پوست و مو این شهر گفت: «لک‌های پوستی یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی است که در ۹۰ درصد خانم‌ها وجود داشته و بیشتر ناشی از آفتاب‌سوختگی و بارداری است».

قرمزی و التهاب ضایعات نشانه بهبودی است یا عفونت ثانویه؟

یکی از مراحل طبیعی سیر بیماری مولوسکوم، واکنش سیستم ایمنی بدن به ویروس است که اغلب با تغییراتی در ظاهر ضایعات همراه است. بسیاری از افراد با مشاهده این تغییرات نگران شده و آن را با عفونت باکتریایی اشتباه می‌گیرند، در حالی که این علائم معمولاً نشانه «آغاز پایان» بیماری است. هنگامی که سیستم ایمنی فعال می‌شود، ممکن است ضایعات به طور ناگهانی قرمز، ملتهب و متورم شوند و حتی کمی دردناک گردند. این واکنش التهابی نشان می‌دهد که بدن در حال مبارزه و از بین بردن ویروس است. پس از این مرحله، ضایعات ممکن است دلمه ببندند و به تدریج طی چند هفته ناپدید شوند. درک این فرآیند طبیعی به کاهش نگرانی بیماران کمک می‌کند و آن‌ها را از دستکاری بی‌مورد ضایعات که می‌تواند منجر به عفونت ثانویه واقعی شود، باز می‌دارد.

ویروس مولوسکوم چگونه بین اعضای خانواده و کودکان در محیط‌هایی مانند استخر و مدرسه منتقل می‌شود؟

مولوسکوم کنتاژیوزوم به شدت مسری است و آگاهی از روش‌های انتقال آن، کلید اصلی پیشگیری از ابتلا و جلوگیری از گسترش آن در میان اعضای خانواده، به ویژه کودکان است.

انتقال از طریق تماس پوستی و استفاده از وسایل مشترک

اصلی‌ترین و شایع‌ترین راه انتقال ویروس، تماس مستقیم پوست با پوست فرد آلوده است. لمس کردن ضایعات یک فرد مبتلا کافی است تا ویروس به پوست فرد سالم منتقل شود. در بزرگسالان، این تماس مستقیم اغلب در حین فعالیت جنسی رخ می‌دهد، به همین دلیل است که مولوسکوم تناسلی در طبقه‌بندی بیماری‌های مقاربتی (STI) نیز قرار می‌گیرد. علاوه بر تماس مستقیم، ویروس می‌تواند از طریق تماس غیرمستقیم با اشیاء آلوده که در علم پزشکی «فومایت» نامیده می‌شوند، نیز منتقل شود. ویروس MCV قادر است برای مدتی بر روی سطوح مرطوب و خشک زنده بماند. بنابراین، استفاده مشترک از وسایلی مانند حوله، لباس، لیف حمام، اسباب‌بازی‌ها و تجهیزات ورزشی (مانند تشک کشتی) می‌تواند باعث انتقال عفونت شود. گزارش‌هایی نیز در مورد ارتباط انتقال ویروس با استخرهای شنا و حمام‌های عمومی وجود دارد، هرچند هنوز به طور قطعی مشخص نیست که آیا انتقال از طریق خود آب صورت می‌گیرد یا از طریق استفاده مشترک از وسایل مرتبط با شنا.

خاراندن و اصلاح موهای زائد چگونه باعث گسترش زگیل آبکی در بدن می‌شود؟

یکی از ویژگی‌های مهم مولوسکوم کنتاژیوزوم، پدیده «اتواینوکولاسیون» یا خود-انتقالی است. این اصطلاح به این معناست که فرد مبتلا، ناخواسته ویروس را از یک ناحیه آلوده بدن خود به بخش‌های دیگر و سالم منتقل می‌کند. شایع‌ترین راه وقوع این پدیده، خاراندن یا دستکاری ضایعات است. وقتی فرد یک ضایعه را می‌خاراند، ذرات ویروسی به زیر ناخن‌ها یا نوک انگشتان منتقل شده و با لمس نقطه‌ای دیگر از پوست، عفونت جدیدی ایجاد می‌شود. در زنان، یک عامل خطر مهم برای اتواینوکولاسیون در ناحیه تناسلی، اصلاح موهای زائد با تیغ است. این کار می‌تواند خراش‌های بسیار ریزی بر سطح پوست ایجاد کند که راه را برای نفوذ و گسترش ویروس به نواحی اطراف هموار می‌سازد. به همین دلیل، به افراد مبتلا توصیه می‌شود تا زمان بهبودی کامل، از تراشیدن مو در نواحی درگیر خودداری کنند.

چه عواملی ریسک ابتلا به مولوسکوم کنتاژیوزوم را در کودکان و زنان افزایش می‌دهد؟

اگرچه هر فردی ممکن است به مولوسکوم کنتاژیوزوم مبتلا شود، اما چندین گروه جمعیتی به دلایل مختلف، حساسیت بیشتری نسبت به این عفونت دارند. بیشترین میزان شیوع این بیماری در کودکان بین سنین یک تا ده سالگی مشاهده می‌شود که به دلیل بازی و تماس‌های فیزیکی نزدیک در محیط‌هایی مانند مهدکودک و مدرسه، به راحتی ویروس را به یکدیگر منتقل می‌کنند. گروه پرخطر دیگر، بزرگسالان فعال از نظر جنسی هستند، به ویژه افرادی که شرکای جنسی متعددی دارند.

علاوه بر این، وضعیت سیستم ایمنی بدن نقش تعیین‌کننده‌ای در حساسیت فرد به این ویروس و شدت بیماری دارد. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند بیماران مبتلا به HIV/AIDS، افرادی که تحت شیمی‌درمانی برای درمان سرطان قرار دارند، یا بیمارانی که پس از پیوند عضو از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند، نه تنها راحت‌تر به ویروس آلوده می‌شوند، بلکه ضایعات در بدن آن‌ها معمولاً گسترده‌تر، بزرگ‌تر و بسیار مقاوم‌تر به درمان است. همچنین، افراد مبتلا به بیماری‌های پوستی زمینه‌ای مانند درماتیت آتوپیک (اگزما)، به دلیل نقص در سد دفاعی پوستشان، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا و همچنین گسترش داخلی ویروس قرار دارند.

فرآیند تشخیص زگیل آبکی توسط متخصص چگونه انجام می‌شود؟

فرآیند تشخیص مولوسکوم معمولاً ساده و مستقیم است، اما در مواردی که ضایعات در ناحیه تناسلی ظاهر می‌شوند، نیازمند دقت و توجه ویژه‌ای است تا از تشخیص‌های اشتباه که می‌تواند منجر به نگرانی و درمان نامناسب شود، جلوگیری گردد.

تشخیص اولیه مولوسکوم کنتاژیوزوم در اکثر موارد توسط پزشک متخصص پوست یا متخصص زنان و صرفاً از طریق معاینه فیزیکی و مشاهده ظاهر کلاسیک ضایعات (برجستگی‌های گنبدی‌شکل با مرکز ناف‌مانند) انجام می‌شود. با این حال، زمانی که این ضایعات در ناحیه تناسلی یک زن ظاهر می‌شوند، اهمیت «تشخیص افتراقی» دوچندان می‌شود. تشخیص افتراقی فرآیندی است که در آن پزشک، بیماری‌های دیگری را که علائم مشابهی دارند، یک به یک رد می‌کند تا به تشخیص قطعی برسد.

مهم‌ترین بیماری که باید از مولوسکوم تناسلی افتراق داده شود، زگیل تناسلی ناشی از ویروس HPV است. این دو بیماری اگرچه هر دو ویروسی و مقاربتی هستند، اما عامل ایجادکننده، ظاهر ضایعات (سطح صاف در مولوسکوم در مقابل سطح خشن و گل‌کلمی در زگیل)، پیش‌آگهی و مهم‌تر از همه، پتانسیل سرطان‌زایی آن‌ها کاملاً متفاوت است. علاوه بر زگیل تناسلی، بیماری‌های دیگری مانند سیفلیس ثانویه، برخی انواع سرطان پوست و سایر ضایعات خوش‌خیم نیز می‌توانند ظاهری مشابه داشته باشند. در موارد بسیار نادر و مشکوک، یا در بیماران با نقص ایمنی که ضایعات ظاهری غیرمعمول دارند، ممکن است پزشک برای تأیید نهایی تشخیص، اقدام به نمونه‌برداری از پوست (بیوپسی) نماید.

درمان مولوسکوم کنتاژیوزوم در بوشهر برای زنان و کودکان

اگرچه ضایعات مولوسکوم در نهایت خودبه‌خود بهبود می‌یابند، اما در بزرگسالان، به ویژه زنان، درمان فعال به دلایل متعددی از جمله جلوگیری از انتقال به شریک جنسی، پیشگیری از گسترش ضایعات در بدن و کاهش اثرات روانی ناشی از ظاهر ناخوشایند آن‌ها، یک انتخاب منطقی و ضروری است.

برای درمان زگیل آبکی در بوشهر باید به متخصص پوست مراجعه کرد یا متخصص زنان؟

اولین و بهترین انتخاب برای تشخیص و درمان قطعی مولوسکوم کنتاژیوزوم، مراجعه به متخصص پوست، مو و زیبایی (درماتولوژیست) است. این متخصصان با انواع بیماری‌های پوستی و روش‌های درمانی تخصصی مانند کرایوتراپی، لیزر و کورتاژ آشنایی کامل دارند. در صورتی که ضایعات منحصراً در ناحیه تناسلی قرار داشته باشند، متخصص زنان و زایمان نیز می‌تواند تشخیص اولیه را مطرح کند، اما معمولاً برای انجام اقدامات درمانی تخصصی، بیمار را به متخصص پوست ارجاع می‌دهد. پزشکان عمومی نیز قادر به شناسایی این بیماری هستند و می‌توانند راهنمایی‌های اولیه را ارائه داده و در صورت لزوم، بیمار را به متخصص مربوطه معرفی کنند.

روش‌های درمانی قطعی مولوسکوم از کرایوتراپی و لیزر تا درمان‌های دارویی

در کلینیک‌های تخصصی پوست در بوشهر، روش‌های درمانی مختلفی برای حذف فیزیکی ضایعات مولوسکوم ارائه می‌شود که هر یک مزایا و ملاحظات خاص خود را دارند. یکی از رایج‌ترین روش‌ها، کرایوتراپی است که در آن پزشک با استفاده از نیتروژن مایع، ضایعات را منجمد می‌کند. این روش سریع و مؤثر است اما ممکن است با کمی درد و ایجاد تاول موقتی همراه باشد. روش دیگر، کورتاژ نام دارد که شامل تراشیدن و برداشتن فیزیکی ضایعات با ابزار جراحی کوچکی به نام کورت است. این روش نیز بسیار سریع است ولی ممکن است به بی‌حسی موضعی نیاز داشته باشد.

پیشرفته‌ترین گزینه، لیزر درمانی است. در این روش، پزشک با استفاده از پرتو لیزر (معمولاً لیزر CO2)، ضایعات را با دقت بسیار بالایی تخریب می‌کند. مزیت اصلی لیزر، آسیب حداقلی به پوست سالم اطراف ضایعه است که آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای ضایعات متعدد یا ضایعاتی که در نواحی حساس مانند صورت یا ناحیه تناسلی قرار دارند، تبدیل می‌کند.

علاوه بر روش‌های فیزیکی، درمان‌های دارویی موضعی نیز وجود دارند. پزشک ممکن است کرم‌ها یا محلول‌هایی را تجویز کند که با ایجاد یک واکنش التهابی کنترل‌شده یا تخریب شیمیایی، به از بین رفتن ضایعات کمک می‌کنند. داروهایی مانند پودوفیلوتوکسین، کانتاریدین و رتینوئیدها در این دسته قرار می‌گیرند. لازم به ذکر است که برخی از این داروها، مانند پودوفیلوتوکسین، در دوران بارداری منع مصرف دارند.

هزینه درمان مولوسکوم در کلینیک‌های بوشهر

هزینه درمان مولوسکوم کنتاژیوزوم یک مبلغ ثابت نیست و به عوامل متعددی بستگی دارد. مهم‌ترین عوامل شامل تعداد ضایعات، روش درمانی انتخاب شده (معمولاً هزینه لیزردرمانی از کرایوتراپی بیشتر است) و تعرفه مصوب پزشک یا کلینیک مربوطه می‌باشد. از آنجایی که درمان مولوسکوم اغلب به عنوان یک اقدام زیبایی در نظر گرفته می‌شود، معمولاً تحت پوشش بیمه‌های پایه درمانی قرار نمی‌گیرد، هرچند برخی از بیمه‌های تکمیلی ممکن است بخشی از هزینه‌ها را پوشش دهند. برای از بین بردن کامل تمام ضایعات، ممکن است بیمار به چندین جلسه درمانی با فواصل ۳ تا ۶ هفته نیاز داشته باشد. برای کسب اطلاع دقیق از هزینه‌ها، بهترین راه، دریافت مشاوره مستقیم از مطب‌ها و کلینیک‌های تخصصی پوست در شهر بوشهر است.