پلاکت‌ها، که به نام ترومبوسیت نیز شناخته می‌شوند، از اجزای حیاتی خون هستند و در فرآیند لخته‌سازی و کنترل خون‌ریزی نقش اساسی دارند. این سلول‌های کوچک و فاقد هسته، در حفظ هموستاز و تقویت سیستم ایمنی بدن نیز موثر هستند. تعداد معمول پلاکت‌ها در خون افراد بالغ بین ۱۵۰,۰۰۰ تا ۴۵۰,۰۰۰ در هر میکرولیتر است، اما این تعداد در نوزادان به‌ویژه در ماه‌های ابتدایی زندگی ممکن است کاهش یابد. در این مطلب به بررسی نقش پلاکت‌ها در نوزادان، دلایل کاهش تعداد آن‌ها و راه‌های تشخیص و درمان این اختلال می‌پردازیم.
پایین بودن پلاکت در نوزادان به چه معناست؟
پایین بودن پلاکت خون یا همان ترومبوسیتوپنی در نوزادان می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد و ممکن است منجر به پیامدهای جدی شود. این شرایط هنگامی رخ می‌دهد که تعداد پلاکت‌ها به کمتر از ۱۵۰,۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر از خون برسد.
علل بروز این اختلال پیچیده بوده و شامل طیف وسیعی از دلایل از جمله عوامل ژنتیکی، عفونت‌ها، عوارض دوران بارداری و اختلالات خودایمنی می‌شود. شناخت علت اصلی این شرایط نیازمند بررسی‌های دقیق، مشاوره ژنتیک و انتخاب روش درمانی مناسب است.
علل کاهش پلاکت خون در نوزادان
عوامل ژنتیکی
برخی نوزادان به‌دلیل وجود اختلالات ژنتیکی، با تعداد پلاکت پایین (ترومبوسیتوپنی) متولد می‌شوند؛ این اختلالات تولید یا عملکرد پلاکت‌ها را مختل می‌کنند.
عفونت
عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و حتی قارچی می‌توانند موجب کاهش تعداد پلاکت‌های خون شوند. این نوع عفونت‌ها به‌ویژه در نوزادانی که نارس متولد شده‌اند یا سیستم ایمنی آن‌ها ضعیف است، شایع‌تر هستند.
مشکلات بارداری
شرایطی نظیر پره‌اکلامپسی، اکلامپسی و اختلالات جفتی با کاهش تولید پلاکت در جنین همراه هستند و بر سلامت و رشد او تاثیر منفی می‌گذارند.
اختلالات خودایمنی
در برخی موارد، سیستم ایمنی نوزاد به پلاکت‌های خود حمله کرده و آن‌ها را تخریب می‌کند.
عارضه‌های کبدی یا طحالی
کبد و طحال در تولید و تخریب پلاکت‌ها نقش حیاتی دارند. اختلال در عملکرد این اندام‌ها می‌تواند به کاهش تعداد پلاکت‌ها منجر شود.
عوارض پایین بودن پلاکت در نوزادان
پایین بودن تعداد پلاکت‌های خون در نوزادان، ممکن است پیامدهای خطرناکی را به‌دنبال داشته باشد:
- خون‌ریزی غیرطبیعی: کاهش پلاکت در نوزادان خطر خون‌ریزی‌های شدید را افزایش می‌دهد. این خون‌ریزی‌ها ممکن است بدون دلیل مشخص و حتی در نبود جراحت رخ دهند.
- خون‌ریزی داخلی: خون‌ریزی در اندام‌های داخلی، از جمله مغز، یکی از خطرناک‌ترین پیامدهای ترومبوسیتوپنی شدید محسوب می‌شود.
- کبودی‌های گسترده: پوست این نوزادان به‌راحتی کبود می‌شود و ممکن است لکه‌های قرمزی به نام “پتشی” روی پوست ظاهر شوند.
- مشکلات رشد: کاهش پلاکت‌های خون در رشد فیزیکی و شناختی نوزاد اختلال ایجاد می‌کند.
تشخیص کمبود پلاکت در نوزادان
تشخیص ترومبوسیتوپنی در نوزادان اغلب از طریق علائم ظاهری و آزمایش خون انجام می‌شود و شامل مراحل زیر است:
- معاینه بالینی و تاریخچه پزشکی: پزشک با بررسی سوابق خانوادگی و انجام آزمایش‌های مختلف، سعی می‌کند علت بیماری را پیدا کند.
- آزمایش خون: برای بررسی تعداد پلاکت‌ها و ارزیابی کیفیت سایر سلول‌های خونی، آزمایش خون تجویز می‌شود.
- سونوگرافی یا آزمایش‌های تصویربرداری: در صورت شک به خون‌ریزی داخلی، ممکن است انجام سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن ضروری باشد.
- آزمایش ترومبوفیلی: انجام تست ترومبوفیلی در صورت مشکوک‌بودن به اختلالات لخته‌شدن خون یا بیماری‌های ژنتیکی، به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیق‌تری ارائه دهد. برای اطمینان از دقیق‌بودن نتایج و تشخیص صحیح بیماری، انجام این آزمایش در آزمایشگاه نیلولب، توصیه می‌شود.
درمان و مدیریت کاهش پلاکت خون در نوزادان
انتخاب روش درمان بستگی به شدت کمبود پلاکت و علت آن دارد. درمان ممکن است با مداخلات سبک شروع شود و در موارد شدیدتر به اقدامات پیچیده‌تری نیاز داشته باشد:
- درمان پایدار و حمایتی: در صورت کاهش خفیف پلاکت، پزشک ممکن است تنها مراقبت‌های حمایتی و پیگیری‌های منظم را توصیه کند تا بدن نوزاد به‌تدریج، به حالت طبیعی بازگردد.
- انتقال پلاکت: در موارد شدید، انتقال پلاکت به نوزاد انجام می‌شود تا خطر خون‌ریزی کاهش یابد.
- مصرف دارو: در برخی موارد، داروهایی برای تحریک تولید پلاکت یا کاهش فعالیت خود ایمنی تجویز می‌شوند.
- درمان عفونت‌ها و مشکلات زمینه‌ای: اگر عفونت یا مشکل خاصی دلیل کاهش پلاکت باشد، درمان آن مشکل می‌تواند تعداد پلاکت‌ها را بهبود ببخشد.
- مشاوره ژنتیک: کاهش پلاکت با علل ژنتیکی نیازمند مراقبت‌های تخصصی است. مشاوره ژنتیک به والدین کمک می‌کند تا از جدیدترین روش‌های درمانی و حمایتی آگاه شوند.
نقش والدین در مدیریت ترومبوسیتوپنی
- دقت به علائم غیرعادی: والدین باید تغییرات ظاهری نظیر کبودی‌های فراوان، لکه‌های قرمز روی پوست یا خون‌ریزی غیرطبیعی را جدی بگیرند.
- پیگیری جلسات پزشکی: مراجعه به پزشک برای معاینات دوره‌ای و انجام آزمایش‌ها، امری ضروری است.
- توجه به مشکلات ناباروری و پیشگیری پیش از بارداری: والدینی که سابقه مشکلات مشابه را دارند، بهتر است پیش از اقدام به بارداری، بررسی‌های لازم را انجام دهند تا احتمال مشکلات ژنتیکی یا کمبود پلاکت در نوزاد کاهش یابد.
- تست ترومبوفیلی برای والدین و نوزاد: این آزمایش با شناسایی زودهنگام خطرات احتمالی، به پزشکان اجازه می‌دهد تا اقدامات پیشگیرانه لازم را انجام داده و از بروز عوارض جدی جلوگیری کنند.
نتیجه‌گیری
کاهش پلاکت خون در نوزادان، اگرچه ممکن است نگرانی‌هایی را برای والدین ایجاد کند، اما با دانش کافی، مراقبت‌های ویژه و پیگیری منظم پزشک، قابل کنترل است. نیلولب با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و کادر مجرب، خدمات آزمایشگاهی جامع و مشاوره‌های تخصصی در زمینه ژنتیک و ناباروری را ارائه می‌دهد.
نظرات کاربران